Co to jest WIBOR?
WIBOR (Warsaw Interbank Offered Rate) jest referencyjną wysokością oprocentowania pożyczek na polskim rynku międzybankowym, co oznacza, iż jest to stawka bazowa, która wraz z marżą kredytową ustalaną indywidualnie przez banki stanowi składową głównego oprocentowania kredytu hipotecznego. To ile wynosi WIBOR, ustalane jest codziennie w trakcie tzw. fixingu. Polega on na tym, że każdy z kilkunastu największych banków komercyjnych w Polsce podaje stopę oprocentowania, po której jest skłonny w danym dniu pożyczyć pieniądze innym bankom. Następnie wyliczana jest wartość uśredniona (bez oferty najwyższej i najniższej) takich „ofert”. Dlatego też w praktyce WIBOR to zyskana w ten sposób średnia arytmetyczna, a nie faktyczny koszt Banku. Co ważne WIBOR ustalany jest na określony okres. Najczęściej dla kredytów hipotecznych bierzemy pod uwagę WIBOR 3M lub WIBOR 6M. Oznaczają one stawkę WIBOR 3-miesięczną lub 6-miesięczną.
Oprocentowanie kredytów ze zmienną stopą składa się z dwóch elementów. Pierwszym z nich jest „marża kredytowa”, a jej wysokość zależy od wewnętrznej polityki banku niekiedy negocjacji z klientem. Drugim elementem składającym się na oprocentowanie zmienne jest właśnie stawka WIBOR. Tak było przynajmniej do tej pory.
Koniec WIBOR?
Na początku września 2022 roku, Komisja Nadzoru Finansowego poinformowała, że dotychczasowy wskaźnik WIBOR zostanie zastąpiony przez WIRON(R), wcześniej znany jako wskaźnik WIRD(R), czyli Warszawski Indeks Rynku Depozytowego. W porównaniu do innych propozycji to właśnie WIRON(R) uwzględnia również dane z dużych przedsiębiorstw, co sprawia, że jego zasób informacyjny jest znacznie szerszy. Notowania WIRON(R) jednoznacznie pokazują, że wskaźnik ten będzie dla kredytobiorców korzystniejszy niż WIBOR(R). Z danych GPW Benchmark wynika, że 1 września 2022 roku wynosił on 6,50%. Dla porównania WIBOR(R) 3M wyniósł tego dnia 7,14%.
Wskaźnik WIBOR zostanie z nami do końca 2022 roku. Natomiast obowiązujący od stycznia 2023 roku WIRON ma zmniejszyć ryzyko ewentualnego manipulowania przez banki wysokością stawki referencyjnej i tym samym, kosztem kredytu. To sprawia, że nowy wskaźnik przysłuży się przede wszystkim nowym kredytobiorcom, a nieco mniej, tym obecnym.
WIBOR a WIRON
Różnicą, która występuje pomiędzy tymi dwoma wskaźnikami jest przede wszystkim sposób obliczania. WIBOR(R) opierał się o transakcje rynku międzybankowego oraz w niektórych przypadkach, stosowano również specjalne algorytmy, które analizowały szereg zachowań makroekonomicznych, w tym inflację czy podwyżki stóp procentowych. Nowy wskaźnik WIRON będzie określany tylko i wyłącznie na podstawie rzeczywistych transakcji. Dzięki temu jest bezpieczniejszy i nie wiąże się z ryzykiem nietrafionych prognoz.
Czy można kwestionować stawki WIBOR w zawartych już umowach kredytowych?
Do sądów wpłynęły już pierwsze pozwy dotyczące „odWIBIRowania” umów kredytowych i faktem jest, iż zastrzeżenia do sposobu wyliczania WIBOR-u istnieją już od co najmniej dekady. Po światowym kryzysie finansowym w 2008r. rynek globalnych transakcji międzybankowych praktycznie się załamał, instytucje finansowe przestały pożyczać sobie pieniądze. To właśnie dlatego tamten kryzys często nazywa się kryzysem zaufania. W kreowaniu wskaźnika WIBOR bierze udział obecnie dziesięciu panelistów, czyli dziesięć banków. To one przekazują tzw. dane wejściowe, które powinny odzwierciedlać koszt pozyskania pieniądza. Administratorem wskaźnika WIBOR jest spółka GPW Benchmark. Tylko jak wskaźnik WIBOR może być odbiciem kosztu pieniądza, jeśli transakcji na rynku międzybankowym praktycznie nie ma?
Argumentacja prawna zmierza więc do tego, że występuje tutaj zjawisko podobne do niesprawiedliwego spreadu w przypadku kredytów walutowych. Banki ustalają WIBOR na poziomie nieuzasadnionym, po czym do marży kredytowej dodają nieuzasadnioną nadwyżkę pomiędzy wartością WIBOR a rzeczywistym kosztem pieniądza, który pozyskują od deponentów. W licznych pozwach składanych w sprawie kredytów złotówkowych to właśnie ten argument stanowi punkt wyjściowy.
Jak dotąd brak prawomocnych wyroków rozstrzygających spory na korzyść kredytobiorców. Jednakże Sąd Okręgowy w Katowicach udzielił niedawno zabezpieczenia kredytobiorcy i zawiesił w jego umowie stosowanie WIBOR. Dzięki temu rata kredytu powoda obniżyła się o 5 tysięcy złotych! Stanowi to niezwykle pozytywny prognostyk dla spraw zawisłych przed sądami i pozwów składanych w przyszłości.