Ustawa o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa weszła w życie!
Czego dotyczy ustawa o pomocy obywatelom Ukrainy?
Ustawa reguluje m. in. szczególne zasady powierzenia pracy obywatelom Ukrainy, przebywającym legalnie na terytorium RP, zasady zapewniania pomocy obywatelom Ukrainy, utworzenie Funduszu Pomocy, czy uprawnienia obywateli Ukrainy, których pobyt w Polsce uznawany jest za legalny.
W niniejszym artykule wskażemy niektóre istotne przepisy ustawy, które regulują sytuację obywateli Ukrainy w Polsce.
Legalny pobyt i praca Ukraińców w Polsce
Po pierwsze, na podstawie ustawy uznaje się za legalny pobyt obywateli Ukrainy, którzy wjechali w okresie od 24 lutego 2022 r. na terytorium RP i deklarują zamiar pozostania w Polsce. Pobyt taki będzie uznany za legalny przez okres 18 miesięcy liczonych od 24 lutego 2022 r. Za legalny uznaje się również pobyt dziecka urodzonego na terenie RP przez matkę, która wjechała na terytorium RP w okresie od 24 lutego 2022 r. i deklaruje zamiar pozostania. Obywatela Ukrainy, o którym mowa powyżej uznaje się za osobę korzystającą w Rzeczypospolitej Polskiej z ochrony czasowej w rozumieniu art. 106 ust. 1 ustawy z dnia 13 czerwca 2003 r. o udzielaniu cudzoziemcom ochrony na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.
Wyjazd obywatela Ukrainy z terytorium RP na okres powyżej 1 miesiąca – pozbawia go uprawnienia do przebywania na terytorium RP przez okres 18 miesięcy.
Ponad to obywatele Ukrainy, których pobyt uznaje się za legalny na podstawie Ustawy uzyskali uprawnienie do wykonywania działalności gospodarczej na zasadach przyjętych dla obywateli Polski pod warunkiem, że uzyskają numer PESEL (art. 23 Ustawy). Niezależnie od tego uprawnienia, obywatele Ukrainy, których pobyt na terytorium RP uznaje się za legalny mają prawo do wykonywania pracy na terytorium RP bez konieczności posiadania zezwolenia na pracę (art. 39 Ustawy).
Świadczenia dla Polaków pomagających Ukraińcom
Po drugie, zgodnie z art. 13 ust. 1 Ustawy każdemu podmiotowi, w szczególności osobie fizycznej prowadzącej gospodarstwo domowe, który zapewni zakwaterowanie i wyżywienie obywatelom Ukrainy, może być przyznane na jego wniosek świadczenie pieniężne z tego tytułu za okres nie dłuższy niż 60 dni. Okres wypłaty świadczenia może zostać przedłużony w szczególnie uzasadnionych przypadkach. Ustawa nie precyzuje jednak, jakie okoliczności mogą zostać uznane za szczególnie uzasadniony przypadek. Wysokość świadczenia pieniężnego zostanie dopiero określona w drodze rozporządzenia Rady Ministrów.
Czy do obywateli Ukrainy stosuje się przepisy o ochronie praw lokatorów i przepisy COVID-owe o eksmisji?
Dla osób użyczających lub wynajmujących mieszkania obywatelom Ukrainy, których pobyt uznaje się za legalny ważnymi przepisami będą art. 68 i 69 Ustawy. Zgodnie z nimi, w przypadku użyczenia budynku lub jego części takiemu obywatelowi Ukrainy w celu tymczasowego zaspokojenia jego potrzeb mieszkaniowych nie stosuje się przepisów ustawy o ochronie praw lokatorów oraz przepisów COVID-owych w zakresie eksmisji. W zakresie umowy najmu okazjonalnego lokalu wyłączono obowiązek dołączenia do umowy wskazania przez najemcę innego lokalu, w którym będzie mógł zamieszkać w przypadku wykonania egzekucji obowiązku opróżnienia lokalu oraz oświadczenia właściciela lokalu lub osoby posiadającej tytuł prawny do lokalu o wyrażeniu zgody na zamieszkanie.
Czy obywatele Ukrainy muszą zapłacić podatek od otrzymanej pomocy?
Ważną zmianą jest również art. 74 Ustawy. Dodano w nim art. 52zf – 52zi do ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, który precyzuje jakie wydatki można uznać za koszty uzyskania przychodów m. in. dla organizacji pożytku publicznego, czy podmiotów wykonujących działalność leczniczą lub działalność z zakresu ratownictwa medycznego. Zgodnie z art. 52zg darowizny i nieodpłatne świadczenia na rzecz ww. organizacji nie będą uznane za ich przychody. Istotnym przepisem jest również art. 52zh, w którym wskazano, że pomoc humanitarna otrzymana przez obywateli Ukrainy będzie zwolniona z podatku dochodowego w okresie od 24 lutego 2022 r. do 31 grudnia 2022 r.
Z kolei art. 76 Ustawy dodaje art. 38w, zgodnie z którym kosztem uzyskania przychodów są koszty wytworzenia lub cena nabycia rzeczy lub praw będących przedmiotem darowizn przekazanych w okresie od dnia 24 lutego 2022 r. do 31 grudnia 2022 r. na cele związane z przeciwdziałaniem skutkom działań wojennych na terytorium Ukrainy m. in. organizacjom pożytku publicznego oraz podmiotom wykonującym na terytorium RP działalność leczniczą lub działalność z zakresu ratownictwa medycznego – o ile koszty wytworzenia lub ceny nabycia nie zostały zaliczone do kosztów uzyskania przychodów, w tym poprzez odpisy amortyzacyjne.
Czy Polacy muszą zapłacić podatek od świadczeń otrzymywanych od Państwa w zamian za pomoc obywatelom Ukrainy?
Wspomniany art. 76 Ustawy do dodaje do ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych jeszcze jeden bardzo ważny artykuł. Na mocy nowego art. 38z. zwalnia się od podatku dochodowego świadczenie pieniężne, o którym mowa w art. 13 Ustawy. W związku z tym Polacy nie muszą płacić podatku od świadczeń otrzymywanych w zamian za pomoc obywatelom Ukrainy.