Upadłość konsumencka – co to jest? Kiedy ma miejsce?
Upadłość konsumencka to postępowanie sądowe przewidziane dla osób fizycznych, które stały się niewypłacalne. Niewypłacalność natomiast, to stan w którym danej osoby nie stać na spłatę jej bieżących zobowiązań finansowych. Stan niewypłacalności musi mieć charakter trwały. Ma to miejsce w sytuacji, w której zaległości finansowe sięgają co najmniej trzech miesięcy. Nie ma tutaj znaczenia ilość zobowiązań jak i ich wysokość, ważne aby istniało chociaż jedno – niemożliwe do spłacenia przez dłużnika – zadłużenie.
Upadłość konsumencka – zmiany w przepisach
Istotną zmianą w przepisach dotyczących upadłości konsumenckiej jest to, iż od 24 marca 2020 r. w postępowaniu sądowym nie bada się już przyczyn niewypłacalności, w tym przede wszystkim tego, czy doszło do niej z winy dłużnika. Sąd upadłościowy zajmuje się wyłącznie zbadaniem przesłanki w postaci niewypłacalności rozumianej jako utrata zdolności do wykonywania swoich zobowiązań pieniężnych. Przed zmianą przepisów powyższe stanowiło przesłankę negatywną dla ogłoszenia upadłości konsumenckiej. Zmiana z całą pewnością usprawni proces oddłużania wśród osób fizycznych i pozwoli uwolnić się od niemożliwych do spłacenia zaległości.
Według danych Centralnego Ośrodka Informacji Gospodarczej, w 2019 roku ogłoszono 7117 upadłości konsumenckich, zaś w 2020 liczba ta wzrosła niemal dwukrotnie, bowiem aż 13084 konsumentów skorzystało z tej możliwości.
Z całą pewnością, z uwagi na negatywne skutki związane z pandemią COVID-19 i trudną sytuację ekonomiczną w kraju, w 2021 r. liczba osób ogłaszających upadłość znacznie wzrośnie, albowiem dla wielu ludzi ogłoszenie upadłości będzie jedyną szansą na uzdrowienie swojej sytuacji finansowej i ekonomicznej.
Kolejną istotną zmianą w przepisach upadłościowych jest poszerzenie katalogu osób uprawnionych do ogłoszenia upadłości konsumenckiej o osoby fizyczne prowadzące jednoosobową działalność gospodarczą. Jest to dobra informacja dla wszystkich przedsiębiorców, którzy od 2020 r. również mogą skorzystać z dobrodziejstwa tej instytucji.
Upadłość konsumencka a upadłość podmiotów gospodarczych
Należy pamiętać, że upadłość konsumencka znacznie różni się od upadłości podmiotów gospodarczych i poza wyżej wymienionymi warunkami, nie trzeba spełniać szeregu wymogów, które są konieczne do spełnienia przez podmioty gospodarcze. Przykładowo osoba fizyczna, w tym również prowadząca jednoosobową działalność gospodarczą, chcąca ogłosić upadłość nie musi posiadać żadnego majątku do spłaty swoich wierzycieli. Irrelewantne z punktu widzenia przesłanek ogłoszenia upadłości konsumenckiej jest również to czy do niewypłacalności osoba ta doprowadziła z własnej winy. Jeszcze raz wskazać należy, że upadłość konsumencka ogłaszana jest przez sąd automatycznie, pod warunkiem, iż osoba znajduje się w stanie trwałej niewypłacalności i złożyła poprawnie wypełniony wniosek.
Jak złożyć wniosek o ogłoszenie upadłości?
Wniosek o ogłoszenie upadłości konsumenckiej składa się na specjalnym, dedykowanym ku temu formularzu, który można znaleźć na stronie Ministerstwa Sprawiedliwości. Ważne aby wniosek został wypełniony prawidłowo, a dane w nim zawarte pozostawały w zgodzie ze stanem faktycznym jak i prawnym, albowiem oświadczenie nieprawdy skutkować może pociągnięciem do odpowiedzialności karnej.
We wniosku należy m.in. wskazać:
- wszystkie składniki majątku,
- środki pieniężne w gotówce,
- należności wobec banków i spółdzielczych kas oszczędnościowo-kredytowych,
- należności względem innych podmiotów,
- spis wierzycieli,
- spis wierzytelności spornych.
Dodatkowo wniosek wymaga pisemnego uzasadnienia, które świadczyć będzie o naszej niewypłacalności, która ma charakter trwały. Przykładowo możemy wskazać na takie okoliczności jak: zamrożenie gospodarki, utrata pracy czy trwała choroba uniemożliwiająca podjęcie zatrudnienia. Okoliczności te muszą oczywiście znaleźć swoje potwierdzenie w rubryce dowodów.
Ogłoszenie upadłości przez sąd
Uwzględniając wniosek o ogłoszenie upadłości, sąd wydaje postanowienie o ogłoszeniu upadłości i wyznacza syndyka. Syndyk sporządza projekt planu spłaty wierzycieli wraz z uzasadnieniem i przekazuje do Sądu wraz ze stanowiskiem upadłego
Należy bowiem pamiętać, że zanim długi zostaną całkowicie umorzone, w pierwszej kolejności Sąd ustali plan spłaty wierzycieli. Plan spłaty Sąd ustala biorąc pod uwagę indywidualną ocenę sytuacji finansowej i życiowej dłużnika jak również wielość i wysokość zobowiązań. Innymi słowy, Sąd oceni, biorąc pod uwagę zasady doświadczenia życiowego, jakie raty możliwe są do zapłaty przez dłużnika, tak aby umożliwić jednocześnie dłużnikowi normalne funkcjonowanie. Konkretne miesięczne raty będą zatem uzależnione od wysokości dochodów, statusu rodzinnego, liczby osób pozostających na utrzymaniu dłużnika, ale również jego sytuację zdrowotną i wszelkie inne, konieczne do zaspokojenia, potrzeby. Dobrą informacją jest natomiast, że plan spłaty jest ograniczony czasowo i co do zasady trwa on do 3 lat. Co więcej, zgodnie z nowymi przepisami do okresu planu spłaty będzie zaliczany czas trwania postępowania upadłościowego, który przekracza okres sześciu miesięcy.
Niewypłacalność z winy dłużnika
Jeżeli sąd, na podstawie informacji przekazanych przez syndyka, ustali, że dłużnik ponosi winę w doprowadzeniu się do niewypłacalności (w stopniu umyślności lub rażącego niedbalstwa) okres spłaty zostanie wydłużony i wyniesie od 3 do 7 lat.
Co w przypadku, gdy dłużnik nie jest w stanie spłacić swojego zadłużenia?
Możliwym jest również scenariusz, w którym Sąd uzna, że dłużnik nie jest w stanie
spłacić swojego zadłużenia, nawet poprzez zapłatę symbolicznych kwot na rzecz wierzycieli, np. z powodu choroby, Sąd wówczas podejmuje decyzje o umorzeniu całości długów bez, ustalania planu spłaty.
Po zakończeniu okresu trwania planu spłaty i wykonaniu go w całości przez dłużnika długi, również te które nie zostały uregulowane w trakcie obowiązywania planu spłaty, zostaną w całości umorzone na mocy postanowieniu sądu o umorzeniu zobowiązań. W tym momencie następuje właściwe oddłużenie.